Menu

Συνέντευξη στην Άννα Νιαράκη

 

24.01.2013

 

http://toparathyro.com/2013/01/24/%CE%B1%CE%BD%CF%84%CF%8E%CE%BD%CE%B7%CF%82-%CF%84%CF%83%CE%B1%CE%BA%CE%AF%CF%81%CE%B7%CF%82-%CE%B4%CF%81%CE%B1%CF%80%CE%AD%CF%84%CE%B5%CF%82/

 

 

Μία συνέντευξη με τον Αντώνη Τσακίρη, με αφορμή την πρόσφατη έκθεσή του στην Thanassis Frissiras Gallery με τίτλο «Δραπέτες».

 

Δραπέτης είναι αυτός που αποδρά από ένα χώρο όπου βρίσκεται έγκλειστος παρά τη θέλησή του.  Γιατί επιλέγεις την απόδραση από το αστικό τοπίο δια μέσου της ζωγραφικής κι όχι σαν μία επιλογή αλλαγής χώρου ζωής; Η αγάπη για το άστυ υπερτερεί της ανάγκης για φυγή;

 

Δεν πρόκειται για απόδραση από γεωγραφικά ή κοινωνικά πλαίσια. Μιας και ζω στην πόλη, στα έργα υπάρχει μια αόριστη υπενθύμιση του τοπίου που με περιβάλλει, ίχνη αστικού περιβάλλοντος. Αλλά, κανείς  δραπετεύει από οτιδήποτε τον κρατά δέσμιο του εαυτού του με μια γερή και θαρραλέα πράξη εμβάθυνσης στην αυτοσυνείδηση. Αλλιώς, είναι απλώς μια λέξη.

 

Είναι το άστυ ένα πεζό, ρεαλιστικό φόντο για να διηγηθεί κανείς σουρεαλιστικές ιστορίες;

 

Δεν έχει διαφορά ένα σπιρτόκουτο της πόλης από τον πλάτανο κάποιας εξοχής. Παντού μπορούν να συντελεστούν τα θαύματα της καθημερινότητας. Στο σούπερ μάρκετ, το πιο βαριεστημένο πρωινό, μπορεί να γνωρίσει κανείς τον έρωτα της ζωής του. Τα ερεθίσματα προέρχονται από το υποσυνείδητο κι έτσι δεν έχει καμία σημασία που τοποθετούνται αυτές οι ιστορίες. Όλα γίνονται τελικά για την καταγραφή – εξορκισμό,  ή διαφύλαξη, μιας ατμόσφαιρας, μιας στιγμής. Κοιτώντας τους πίνακες, ανακαλώ τις περιόδους που ζωγραφίστηκαν, πρόκειται για ένα ημερολόγιο.

 

Τα έργα σου είναι εξαιρετικά «ζωντανά» και σύγχρονα. Πλαστικότητα, εκφραστικότητα, χιούμορ, συμβολισμοί, ευφάνταστοι συνδυασμοί ετερόκλητων στοιχείων. Ποιες είναι οι επιρροές σου;

 

Η τέχνη σου δίνει τη δυνατότητα να ανακαλύψεις τις διαδρομές που μπλοκάρονται από τα αυτοσχέδια οδοφράγματα του μυαλού και να ανοίξεις διόδους. Η απόλυτη ελευθερία, σε προσωπικό επίπεδο, μάλλον δεν είναι διαχειρίσιμη, αυτό το συνειδητοποίησα μέσα στη ζωγραφική. Η σύσταση του εαυτού μας,  οι προσωπικοί φραγμοί μας, η ηθική, η οτιδήποτε άλλο, αυτό που είμαστε τελικά έχει ήδη «νοθεύσει» την έννοια μιας απόλυτης ελευθερίας  πριν την πρώτη πινελιά. Από ένα σημείο και μετά το πιθανότερο είναι  να επαναλαμβανόμαστε. Βεβαίως, στο βαθμό που το συνειδητοποιεί κανείς αυτό, αποτελεί ταυτόχρονα και πρόκληση.  Με ενδιαφέρει να λέω τις ιστορίες προσεγγίζοντάς τες με αφηγηματική διάθεση.  Αλλά αποφεύγω το προφανές, το βαριέμαι μέχρι απελπισίας. Προτιμώ να αφήνω στοιχεία που ο θεατής ενδεχομένως θα οικειοποιηθεί και συνδέοντάς τα θα δημιουργήσει το δικό του μύθο, χωρίς να με απασχολεί αυτό ωστόσο την ώρα της δουλειάς. Είναι ένα παιχνίδι χωρίς κανόνες, τα βλέμματα ανήκουν στον καθένα. Αναφορές σε άλλους ζωγράφους φυσικά και υπάρχουν. Υπάρχουν πολλοί σπουδαίοι καλλιτέχνες τα ίχνη των οποίων συναντώ στα δικά μου έργα. Από τους  σημαντικούς  Έλληνες ζωγράφους, ο Εδουάρδος Σακαγιάν και ένα βιβλίο με έργα του που έπεσε πριν χρόνια στα χέρια μου -την πλέον κατάλληλη στιγμή- μου άνοιξε ένα παράθυρο.

 

Υπάρχουν πίνακες που έμειναν ανολοκλήρωτοι; Ή τελειώνεις πάντα ό,τι αρχίζεις;

 

Συνήθως, εάν κάποιος πίνακας δεν λειτουργεί, τον εγκαταλείπω προσωρινά. Έχω καταστρέψει έργα, παλιότερα. Πλέον, βρίσκομαι λιγότερο συχνά αντιμέτωπος με τέτοιες καταστάσεις γιατί επιζωγραφίζω, χωρίς δισταγμό, κάποιο έργο που δεν με ικανοποιεί κι έτσι δημιουργούνται νέες πιθανότητες από τη συνομιλία παλιών και νέων στοιχείων. Η ζωγραφική με έμαθε να μάχομαι. Στους «Δραπέτες», τη σειρά  που εξέθεσα πρόσφατα στη Thanassis Frissiras Gallery,  τα μισά έργα ήταν επιζωγραφισμένα.

 

Η ζωγραφική σου είναι ανθρωποκεντρική. Τα πρόσωπα, είτε μαζεμένα σαν πλήθος είτε μεμονωμένα άλλοτε μαρτυρούν υπαρξιακές αναζητήσεις μέσω της υπερβολής ή της παραμόρφωσης, κι άλλοτε φλερτάρουν με το σαρκασμό. Πόσο ισχυρό εργαλείο είναι ο σαρκασμός (ή και ο αυτοσαρκασμός στην περίπτωσή σου, εφόσον πολύ συχνά η μορφή σου βρίσκεται μέσα στον πίνακα) στα χέρια του καλλιτέχνη;

 

Ο αυτοσαρκασμός είναι βασικό συστατικό της ψυχικής ισορροπίας. Σημαίνει την αποδοχή των θετικών και την αναγνώριση των αρνητικών στοιχείων του εαυτού μας αλλά και την όσο πιο αρμονική συμπόρευση μ’ αυτά. Το χιούμορ έχει ζωτική σημασία για μένα. Χωρίς αυτό θα ήμουν κάποιος άλλος. Τολμώ να πω ότι ίσως θα ήμουν δυστυχής. Στην Τέχνη, το χρησιμοποιώ αρκετά συχνά αφού είναι προέκταση της ιδιοσυγκρασίας μου. Άλλωστε, πίσω από κάτι πραγματικά αστείο, κρύβεται μια μικρή –ή μεγαλύτερη- τραγωδία.

 

Η απεικόνιση του εαυτού σου ως μέρος του ζωγραφικού σου σύμπαντος. Μίλησέ μου για αυτό.

 

Έχω ζωγραφίσει πολλές φορές το πρόσωπό μου. Σε κάποιους αυτό φαίνεται «ψωνίστικο» ή εγωιστικό. Δυστυχώς, αυτή η άποψη δεν θα μπορούσε να απέχει περισσότερο απ’ την πραγματικότητα. Κάνω κάθε είδους πειραματισμούς στον εαυτό μου χωρίς να χρειάζεται να αντιμετωπίσω τη διαδικασία των ερμηνειών και των μάταιων εξηγήσεων. Η παρουσία μου ως μέρος κάποιων ιστοριών είναι επιβεβλημένη διότι μ’ αυτό τον τρόπο μπορώ να απολέσω την ιδιότητα του θεατή και να βιώσω με κάποιο τρόπο την πλοκή από πρώτο χέρι. Μέσα στα έργα βέβαια δεν είμαι ακριβώς εγώ, άλλα ένα είδος alter ego με το οποίο ελπίζω μια μέρα να γνωριστούμε καλύτερα.

 

Υπάρχουν έργα σου που δεν θα αποχωριζόσουν ποτέ;

 

Ναι, κάποια έργα που έγιναν σε προσωπικές στιγμές  – κλειδιά ή αποτέλεσαν ένα σκαλοπάτι στην εξέλιξη της δουλειάς μου θα ήθελα να τα έχω πάντα κοντά μου. Είναι, πάντως, λίγα αυτά τα έργα.

 

Πόσο δύσκολο είναι για έναν νέο ζωγράφο να σταδιοδρομήσει; Ιδιαίτερα στην Ελλάδα του σήμερα που τα πράγματα δεν είναι καθόλου ευοίωνα.

 

Είναι πολύ δύσκολο, στην Ελλάδα είναι μικρό το ποσοστό του κοινού που ενδιαφέρεται ουσιαστικά για την Τέχνη και χρειάζεται πολύς αγώνας, αφοσίωση και υποχωρήσεις για να μπεις σε μεγάλες συλλογές και να αρχίσει να φαίνεται η δουλειά σου. Η γενιά μου, θερίζει αυτά που έσπειραν οι προηγούμενες γενιές καλλιτεχνών στην Ελλάδα σε σχέση με την αγορά και τους συλλέκτες. Ωστόσο πιστεύω ότι η καλή ζωγραφική έχει πάντα πιθανότητες να αναδυθεί και να διαρκέσει. Είναι επιβεβλημένο να επαναξιολογηθούν οι σχέσεις μεταξύ των εμπλεκομένων στην Τέχνη, είναι καιρός να τοποθετηθούν σε πιο ορθολογιστική βάση. Ας μην ξεχνάμε, ότι το μόνο που έχει σημασία εντέλει είναι η ίδια η Τέχνη. Μετά από χρόνια αυτό ίσως μείνει, ούτε δημοσιεύσεις, ούτε χαμογελαστές φωτογραφίες, ούτε διαπροσωπικές σχέσεις. Σε εμπορικό επίπεδο, εκτός από την ίδια τη ζωγραφική όλα τα άλλα είναι ατμός και μάρκετινγκ.

 

Το έργο επιζητά αναγνώριση ή επικοινωνία; Το εμπορικό κομμάτι της δουλειάς αφορά τον καλλιτέχνη; Κι αν ναι, ως ποιο βαθμό;

 

Αν επικοινωνεί, αναγνωρίζεται. Η σχέση του θεατή με ένα έργο τέχνης είναι πολύ ιδιαίτερη. Ο Πικάσο έλεγε ότι «το έργο ζει μόνο για αυτόν που το βλέπει». Οι περισσότεροι τείνουν να θεωρήσουν μια πιο ρεαλιστική ζωγραφική ως δείγμα μεγαλύτερης ικανότητας. Φυσικά αυτό είναι λάθος. Κάτι που είναι οπτικά κοινώς κατανοητό δεν σημαίνει ότι είναι και αισθητικά ενδιαφέρον απαραίτητα. Και δεν βοηθάνε τα κείμενα μέρους των  τεχνοκριτικών που κάνουν τους μη μυημένους στην Τέχνη να απομακρύνονται από αυτή αντί να την προσεγγίζουν. Όσο αφορά στο εμπορικό κομμάτι και την, ας πούμε, αναγνώριση, όποιος πει ότι δεν τον ενδιαφέρει, απλώς λέει ψέματα. Αν δεν αυτοπαγιδεύεσαι στην εικόνα που έχουν οι άλλοι για σένα, σου δίνει τη δυνατότητα να τολμήσεις ακόμα περισσότερο.

 

Δουλεύεις σε καθημερινή βάση;  Πόσο καιρό δούλευες πάνω στους δραπέτες μέχρι να φτάσουν να εκτεθούν στο κοινό;

 

Εργάζομαι καθημερινά και πολλές ώρες. Οι Δραπέτες ήταν μέρος της δουλειάς που έκανα τα τελευταία δυο χρόνια. Πέρασαν από πολλές διακυμάνσεις και θέλησα να παρουσιαστούν ως ενότητα. Άλλοι πίνακες ολοκληρώνονται στο φτερό, που λέμε, και άλλοι τραβάνε μήνες. Και όπως συμβαίνει σε όλες τις μάχες, άλλοτε πετυχαίνεις   μικρές νίκες και άλλοτε χάνεις, αλλά ακόμα και τότε έχεις εφοδιαστεί με επιπλέον όπλα. Είναι στην ουσία μια πάλη με την πτυχή του εαυτού μου που νουθετεί τη φαντασία και την εξέλιξη. Αυτό εννοούσα πιο πριν όταν ανέφερα ότι η απόλυτη ελευθερία στη ζωή μας μάλλον δεν είναι διαχειρίσιμη.

 

Μετά την απόδραση τι; Ελεύθερη περιπλάνηση ή ίσως και επιστροφή; Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σου;

 

Τον Φεβρουάριο του 2013 θα συμμετάσχω σε μια ομαδική έκθεση στο χώρο «Μελίνα» του Δήμου Αθηναίων σε επιμέλεια της  Ίριδας Κρητικού. Επίσης, στην επόμενη θεματική έκθεση του Μουσείου Φρυσίρα με έργα από τις συλλογές του, τον Μάιο. Συγχρόνως, πρέπει να βάλω σε τάξη τις εικόνες που συνωστίζονται στο μυαλό μου, σε κάποια απ’ τις οποίες θα κρύβεται το έναυσμα για την επόμενη ατομική έκθεση. Αλλά έχουμε καιρό ως τότε.